عمارتی 200ساله با گچبریهای قجری
او درباره عمارت اجدادی اش می گوید: عمارت در اوایل دوره قاجار ساخته شده و بیش از200 سال قدمت دارد، پدر من «حسن» و پدربزرگم «شمس» و پدر و پدرانش در این خانه زندگی کرده اند. من و عموزاده هایم در بچگی در این خانه بزرگ شده ایم. در این عمارت دو طبقه زمانی که من بچه بودم، 4خانواده زندگی می کردند.
صدرالدین سال دقیق ساخت عمارت را نمی داند ولی به گفته او 17سال پیش، کارشناسی از میراث فرهنگی تهران برای تخمین قدمت بنا آمده، از نقوش گچ بریهای تالار و نوع چوب و مصالح، قدمت بنا را به اوایل دوره قاجار منسوب دانسته است.
خانواده صدرالدین به احترام عارف پیشه بودن پدربزرگش، نام فامیل عارفی را برگزیده اند. وی در مورد ساخت این بنا یادآور می شود: آنگونه که از پدربزرگم شنیده بودم، عمده مصالح عمارت؛ خشت و آهک و ساروج و آجر است که در همین محیط تولید شده، اجداد ما در همین حوالی کوره زده و خشت ساخته اند. آهک را از شوروی در بندر چمخاله وارد کرده و با اسب و قاطر به سیگارود می آورند. ستون های عمارت از چوب درخت آزاد است که بدون میخ بهم چفت شده. داخل عمارت شومینه هایی دارد که در قدیم با هیزم گرم می شد و کل عمارت را گرم می کرد.
به گفته صدرالدین، معمار و استادکار این بنا فردی قزوینی بوده و معماری این بنا را به شیوه استان های مرکزی، درونگرا ساخته است. سالن طبقه فوقانی دارای گچ بریهای زیبا و پنجره های ارسی با شیشه های رنگی است. عمارت در اصل دو تالار بزرگ با پنجره های ارسی مشبک و اتاق های تودرتو داشته، ولی در سالهای سکونت 4 خانواده، بخشی از سالن های هر دو طبقه با تیغه بندی، جداسازی و صاحب 12اتاق شده است.
سرویس های بهداشتی الحاقی و نفوذ رطوبت
از دیگر ملحقات ساختمان، اضافه شدن چند باب سرویس بهداشتی و روشویی در تالارهای هر دو طبقه است که به بنا آسیب زده. یک راه پله آهنی نیز از جبهه شرقی به بنا اضافه شده و 11پله آهنی خواهندگان را به طبقه فوقانی رهنمون می گردد.
سفالهای پوسیده و سقفی که چکه می کند
صدرالدین یادآور می شود: نگهداری بنایی که ثبت میراثی شده، بدون حمایت های مادی سازمان میراث فرهنگی، برای وراث سخت و هزینه بردار است. خود من شخصا امسال برای مرمت بخشی از سفالها مبلغ 2میلیون و 450هزار تومان هزینه کرده ام. ولی کل سفالها باید تعویض شود، در بارندگی های اخیر سقف چکه می کرد.
گشتی در این بنای میراثی، میزان فرسودگی را برای هر بیینده ای مشهود می کند. تیرکهای سقف، در برخی قسمت ها کنده شده، برخی ستون های چوبی از جنس درخت آزاد ، توسط وراث با چوب نراد تعویض شده است ولی ستون ها و چوب های کف تالار پوسیده شده و می باید تعویض گردد. برخی شیشه های رنگی پنجره های ارسی شکسته است. سقف بنا چکه می کند و می توان تشتی را در میانه حسینیه دید که آب باران را در خود نگه داشته است. مرمت سقف های سفالی در این سالها بسیار مشکل شده، حتی اگر سفال قرمز هم پیدا شود، استاد کار سفالچین دُرّ نایابی شده است.
محمود حیدریان، کارشناس میراث فرهنگی در مورد این بنا می گوید: این بنا با توجه به قرار گیری در روستایی به همین نام و سکونت خاندان سیگارودی به «عمارت سیگارودی» معروف شده، مالکیت اثر در زمان ثبت گزارش میراث، متعلق به 4ورثه است.
وی می افزاید: این عمارت معماری کاملا سنتی دارد و مهترین برجستگی عمارت، نقاشی و گچبریهای سالن طبقه فوقانی و اطراف شومینه است. سالن طبقه بالا از قدیم نقش حسینیه را داشته و به دلیل تزیینات گچبری ، مهمترین بخش ساختمان محسوب می گردد.
کیومرث حاج احمدی، دیگر گزارشگر این بنا ادامه می دهد: نرده ها و در های چوبی و تیرکهای چوبی کنده کاری شده در سر ستون های تالار، از دیگر ویژگی های معماری این بناست. چوب های سقف نیز تزیینات معماری گیلان را در خود دارد.
عمارت سیگارودی، در بیست و هفتم مهرماه 1386 و به شماره 20268 در فهرست بناهای ثبت شده میراثی قرار گرفت. ولی سکونت فصلی برخی ورثه در داخل عمارت، موجب شده درب این عمارت عملا به روی گردشگران بسته باشد. تعجب انگیزتر عمارتی یکپارچه که در زمان ثبت میراث فرهنگی، فاقد پلاک ثبتی بوده حالا توسط شورای روستای سیگارود صاحب دو پلاک پستی شده است!
مکث؛
زمزمه هایی برای تخصیص اعتبار در ماه آتی برای مرمت این بنا از سوی میراث فرهنگی شنیده می شود. امید است میراث فرهنگی برای مرمت این بنا تعجیل نماید. با وضعیت فرسودگی بنا و سقفی که مدام چکه می کند و نفوذ رطوبت سرویس های بهداشتی به چوب های تالار، امید زیادی به پابرجا ماندن عمارت زیبای سیگارودی نیست.
دیدار از عمارت سیگارودی صبح جمعه 23بهمن 1394
تهیه و تنظیم: مهری شیرمحمدی 26/11/94
«عمارت سیگارودی» یکی از بناهای ارزشمند دوره قاجاردر استان گیلان است که از زمان ساخت، کارکرد تجمعات مردمی در ایام محرم را داشته است.
برای دیدن این عمارت زیبا می باید به «روستای سیگارود» در حوالی شهر « شلمان» بروید. از جاده اصلی مسیر دسترسی لنگرود به رودسر، بعد از روستاهای «دریاسر»، «فتیده» و «گل سفید» و نرسیده به شهر شلمان، تابلوی روستای سیگارود در ریفوژ میانی خیابان دیده می شود. قبل از پل رودخانه شلمان، تابلوی کوچه ای در راست به نام« کوچه شورای روستای سیگارود» خودنمایی می کند. به داخل کوچه رفته و امتداد رودخانه عمیق و وسیع شلمان رود را ادامه دهید. بعد از پل آهنی شلمان رود و در مسیر رودخانه، تابلوی خیابان «سید رضا کمالی» دیده می شود، کمی جلوتر بعد از گذر از پیچ جاده ، تابلوی «کوچه عمارت» دیده می شود. ورودی اصلی عمارت در چند قدمی جاده است. عمارتی بدون حصار که در پشت انبوه بوته های تمشک وحشی و درختان مرکبات، معماری سنتی گیلان را باز می تاباند.
وجه تسمیه سیگارود، از نام نوعی اردک وحشی به نام «سیکا» گرفته شده که قبلا در رودخانه شلمان به وفور یافت می شد و اکنون نسل آن منقرض شده است.
عمارتی که تنها 10 روزدرب آن باز است
«عمارت سیگارودی»، بنایی است دو طبقه، مربع شکل و کاملا قرینه که دورتا دور آن را در هر دو طبقه تالار چوبی فراگرفته است. سقف عمارت سفالی است. و از سه جهت پنجره های مشبک ارسی با شیشه های رنگی دارد. نرده های تالار ساده و در طبقه نخست به شکل ضربدری است. از قدیم تالارهای عمارت حکم حسینیه را داشته و مردم سیگارود، شلمان و روستاهای اطراف برای عزاداری به این حسینیه می آیند. به گفته «صدرالدین عارفی»، یکی از وراثی که در مجاورت این بنا منزل دارد، درب عمارت تنها در دهه محرم و برای مراسم عزاداری بازمی گردد.
صدرالدین عارفی، دانش آموخته دبیرستان شاهپور رشت و بازنشسته وزارت کشور است. با که90 سال سن، حافظه خوبی دارد او به یاد دارد در زمان کدام وزیر و استاندار این بنا به ثبت تاریخی رسیده، حتی وعده های محقق نشده مسئولان میراث فرهنگی را طی چندین سال اخیر بخاطر دارد. بودجه هایی که برای مرمت این خانه به تصویب می رسیده، ولی میراث فرهنگی برای مرمت بناهای دیگر هزینه می کرده است.